ვან გოგის ვარსკვლავებიანი ღამე მხოლოდ ფერწერული ტილო არ არის, ეს არის ადამიანის სულიერების, მისი ბრძოლისა და სიბნელეში სინათლისკენ სწრაფვის ოდა. ეს ნამუშევარი ოსტატურად აერთიანებს ქაოსსა და ჰარმონიას, ღამეს კი ფერისა და მოძრაობის ცოცხალ სიმფონიად აქცევს. ფუნჯის თითოეული მონასმი, ცაზე გამოსახული თითოეული მორევი განასახიერებს სულიერ ქარიშხალს და სიმშვიდის ძიებას. ნამუშევარი საშუალებას გვაძლევს ჩავიხედოთ არა მხოლოდ ვარსკვლავების სამყაროში, არამედ თავად მხატვრის სულშიც, განვიცადოთ მისი სევდა და იმედი.
ამ ტილოს შექმნის პერიოდი ვან გოგისთვის ერთ-ერთი ყველაზე რთული პერიოდი იყო. 1889 წელს ის არლში გადასახლდა, სადაც ჰარმონიისა და შთაგონების პოვნის იმედი ჰქონდა, პარიზის ხმაურისგან შორს. თუმცა, სიმშვიდის ნაცვლად, ეს პერიოდი მისთვის შინაგანი კრიზისის ეპიზოდად იქცა, რომელიც ტრაგიკული ინციდენტით დასრულდა - ყურის ნაწილის მოჭრით. მოგვიანებით, ვან გოგი ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში მოხვდა სენ-რემი-დე-პროვანსში. სწორედ იქ, სამკურნალო დაწესებულების კედლებში, მან შექმნა ვარსკვლავიანი ღამე. მისთვის ეს არ იყო მხოლოდ ხელოვნებაში თავშესაფრის პოვნა - ეს იყო ფანჯარა სხვა სამყაროში, სასოწარკვეთილების გამოხატვის და რაღაც უფრო დიდისკენ სწრაფვის საშუალება.
ნამუშევარი სავსეა სიცოცხლით და ამავდროულად ღრმა სიმარტოვით. ვარსკვლავებიანი ცის მორევები ცოცხალი ენერგიის ნაკადებს მოგვაგონებს, თითქოს თვით სამყარო სუნთქავს და მოძრაობს მხატვრის შფოთიანი შინაგანი სამყაროს ტაქტში. ღამის სიბნელეში გაბრწყინებული ვარსკვლავები უბრალოდ ციური სხეულები არ არიან, ისინი იმედის სიმბოლოებია, სინათლის ანარეკლები სიბნელის ოკეანეში. ისინი მიწიერის, ყოფითის მიღმა გვიზიდავენ.
კომპოზიციის წინა პლანზე გამოსახული ბნელი კიპარისი, მარტოსული და ამოუცნობი, ჭრის ცას და ქმნის ხიდს დედამიწასა და კოსმოსს შორის. ის თითქოს უხმო მოწმეა იმ მისწრაფებებისა და ტანჯვების, რომლებიც თავად ვან გოგის ცხოვრების ნაწილი იყო. ეს ხე როგორც სიკვდილის, ასევე მარადისობის სიმბოლოა. და მიუხედავად ყველაფრისა, ის ვარსკვლავებისკენ მიიწევს, როგორც მხატვარი, რომელიც დიდებულისკენ მიისწრაფოდა ტანჯვის მიუხედავად.
ნამუშევრის ფერთა პალიტრა - ცალკე ისტორიაა. ღამის ღრმა ლურჯი ტონი სევდისა და მარტოობის განცდას გადმოგვცემს, თუმცა ამავდროულად გვამშვიდებს. ყვითელი და თეთრი მონასმები, რომლებიც ვარსკვლავებს წარმოადგენენ, აცოცხლებენ და სითბოს მატებენ სურათს. ვან გოგი უბრალოდ ღამის ცას არ ხატავდა, ის მას აცოცხლებდა, გადმოსცემდა მის პულსირებად, თითქმის ჰიპნოტურ ენერგიას. მისი ტექნიკა - ინტენსიური და მოძრავი მონასმები - თითქოს ვიბრირებს, რაც მოძრაობისა და შფოთის განცდას გადმოგვცემს. თითოეული მონასმი თითქოს აღსარებაა, მცდელობა გამოხატოს ის, რაც სიტყვებით გამოუთქმელია.
„ვარსკვლავიანი ღამე“ არა მხოლოდ ღამის პეიზაჟია, არამედ ფილოსოფიური მეტაფორაც. ვარსკვლავები სიმბოლიზირებენ რაღაც უფრო დიდს, იმას, რაც მიწიერ ყოფას სცდება. ისინი გვიზიდავენ უსასრულობაში, სადაც სინათლე და სიბნელე მარადიულ ბალანსში არიან. ქვემოთ არსებული პატარა ქალაქი, რომელიც თითქმის შეუმჩნეველია, თითქოს მოწყვეტილია ამ კოსმიურ ცეკვას. ეს ყოველდღიური ცხოვრების შეზღუდულობისა და სიმშვიდის სიმბოლოა, რაც გვახსენებს, რომ მიუხედავად სამყაროს სიდიადისა, ადამიანები მაინც თავიანთ პატარა სამყაროებს არიან მიჯაჭვულნი, ზოგჯერ იზოლირებულნი, ზოგჯერ ქაოსისგან დაცულნი.
ვან გოგისთვის „ვარსკვლავებიანი ღამე“ იყო საშუალება შეხებოდა იმ სინათლეს, რომელსაც სასოწარკვეთილი ეძებდა. თავის წერილებში, რომლებსაც ძმას, ტეოს, სწერდა, ის ხშირად ახსენებდა ვარსკვლავების მარადიულობითა და ნათებით აღფრთოვანებას. ის წერდა: "ხშირად ვფიქრობ, რომ ღამე გაცილებით უფრო ცოცხალი და ფერადია, ვიდრე დღე." ეს ტილო მისი მცდელობაა, გადმოსცეს მარადისობის შეგრძნება და გვაჩვენოს, როგორ შეიძლება ვიპოვოთ იმედის ნაპერწკალი ყველაზე ბნელ დროშიც კი.
„ვარსკვლავიანი ღამე“ მრავალი თაობის მხატვრებისთვის გახდა შთაგონების წყარო. მისი ნათელი ექსპრესია და სიმბოლიზმი წინ უსწრებს მე-20 საუკუნის ბევრ მიმდინარეობას, მათ შორის ექსპრესიონიზმსა და აბსტრაქციონიზმს. მაგრამ მისი გავლენა სცდება ხელოვნების ფარგლებს. ის შთააგონებს ყველას, ვინც ოდესმე სინათლეს ეძებდა სიბნელეში, ვინც ცდილობდა თავისი შიშების გადალახვას და ქაოსში აზრის პოვნას. ეს ნამუშევარი გვახსენებს ადამიანის სისუსტესა და სიდიადეს, იმას, თუ როგორ შეიძლება, ყველა სირთულის მიუხედავად, მივისწრაფოდეთ ვარსკვლავებისკენ.
ვარსკვლავებიანი ღამე არის ფერებით დაწერილი პოემა. ეს ამბავია სინათლესა და სიბნელეს შორის მარადიულ ბრძოლაზე, დიადისკენ სწრაფვაზე, რაც ყოველთვის სცდება ჩვენს გაგებას, მაგრამ ჩვენს ცხოვრებას აზრს ანიჭებს. თითოეულ მორევში, თითოეულ ნათელ მონასმში ვან გოგის მთელი ტკივილი და იმედია, მისი ოცნება სამყაროზე, სადაც სიბნელე სინათლეს ვერ დაძლევს.
ზომა: 92 x 73
ტილო, ზეთი
თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი, ნიუ-იორკი, აშშ
